Over Fonds Schooltuinen

Over Fonds Schooltuinen

Nederland kent een rijke geschiedenis van schooltuinen, sommigen gaan wel 100 jaar terug. De schoolmoestuin of schooltuin is een plek waar kinderen onder begeleiding ervaring opdoen met het werken in een moestuin. Het schooltuinieren is door de jaren heen sterk veranderd, al naar gelang de tijdsgeest en het maatschappelijk belang. Door onderwijsbezuinigingen en andere prioriteiten van zowel overheden als scholen zelf, is er een periode minder aandacht voor geweest.

Momenteel is er een hernieuwde interesse voor schooltuinen. Mede vanuit nieuwe inzichten, zoals vergroening van de schoolomgeving, ervaringsgericht leren en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Wetenschappelijke studies tonen daarnaast aan dat kinderen die moestuinieren meer kennis ontwikkelen over groenten. Ook eten zij eerder en meer groenten dan kinderen die niet moestuinieren 1, 2, 3. Schooltuinen kunnen dus een bijdrage leveren aan een gezondere Nederlandse bevolking.

De vraag naar schooltuinen en de bijbehorende educatie stijgt, maar het aanbod is erg versnipperd. Vanuit een groeiende behoefte aan één overkoepelende organisatie is eind 2020 Fonds Schooltuinen opgericht. Mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage vanuit het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Fonds Schooltuinen heeft als doel het versterken, stimuleren en verbinden van schooltuinen en schooltuinieren in Nederland.

Maatschappelijke ontwikkelingen

Met de oprichting van Fonds Schooltuinen bouwen wij voort op diverse rapporten en ontwikkelingen:

  • In 2018 inventariseerde Stichting Oase ruim 400 moestuinlocaties met een educatief oogmerk en constateerde een grote variëteit in verschijningsvormen.
  • In 2019 werd een verkennende landelijke schoolmoestuinbijeenkomst georganiseerd waar de wens werd uitgesproken om tot de oprichting van een overkoepelend platform te komen.
  • De subsidie op Groene Speelpleinen, de Subsidieregeling ‘Lekker naar buiten!’ en andere acties hebben een vraag naar moestuinieren aangewakkerd bij scholen en kinderopvangcentra.
  • Om aan de groeiende vraag naar expertise op het gebied van schoolmoestuinen tegemoet te komen zijn inmiddels in zes provincies moestuincoaches opgeleid. Zij zijn gespecialiseerd in de didactiek en organisatie van het schoolmoestuinieren en kunnen leerkrachten professioneel bijstaan en werk uit handen nemen.
  • Veel schooltuinactiviteiten waren en zijn lokaal verankerd en worden vaak lokaal ondersteund. Partijen organiseren zich ad hoc en soms samen, om scholen te kunnen ondersteunen bij het moestuinieren op school en daarmee successen te behalen. Landelijk zijn er ook veel initiatieven, maar een algemene overkoepelende inzet ontbreekt.
  • Moestuinieren op school levert een bijdrage aan het behalen van de Sustainable Development Goals (SDGs), de mondiale duurzaamheidsagenda voor 2030 van de VN. Moestuinieren op school draagt bij aan de doelen 2, 4, 12, 13 en 17.

Toekomstbeeld

Wij geloven dat scholen, gemeenten en educatie-aanbieders zoals NME-centra en moestuincoaches, gebaat zijn bij één gemeenschappelijk platform. Een plek waarop zij praktische en betrouwbare informatie kunnen vinden en kennis kunnen uitwisselen over schooltuinieren. Fonds Schooltuinen biedt een antwoord op de huidige uitdagingen:

  • De informatie over schooltuinieren staat overal verspreid.
  • De sturing over wat scholen wordt aangeboden wordt lokaal/regionaal georganiseerd en is niet landelijk dekkend.
  • De continuïteit van schoolmoestuinen is redelijk gewaarborgd wanneer het wordt gefinancierd door een gemeente. In veel gevallen komt het schooltuinieren echter neer op de bereidheid van individuele scholen en vrijwilligers met hulp van ouders.
  • Er is geen controle op kwaliteit van zowel de moestuin zelf, als het educatieve programma.
  • De verschillende initiatieven wisselen weinig kennis en ervaring uit en versterken elkaar niet optimaal.

Fonds Schooltuinen zet zich in om de samenwerking tussen scholen, gemeenten, professionals en vrijwilligers te versterken en versnippering tegen te gaan. Dat doen we door kennis en best practices te delen, het netwerk te versterken, scholen te enthousiasmeren om aan de slag te gaan met schooltuinieren en het aanbod lokaal en regionaal te verbeteren. Dit doen wij in samenwerking met de Alliantie Schooltuinen.

Naar Alliantie Schooltuinen

Wetenschappelijk onderzoek

1 M.C.E. Battjes-Fries, 2016 (WUR): Effectiveness of Nutrition education in Dutch primary schools.

2 Edris Nurdy, Asia Sarti, Coosje Dijkstra, Jacob J. Seidell, 2017 (VU): Sowing Seeds for Healthier Diets: Children’s perspectives on School Gardening.

3 Leuven, J.R.F.W., A.H.M. Rutenfrans, A.G. Dolfing & R.S.E.W. Leuven, 2018. School gardening increases knowledge of primary schoolchildren on edible plants and preference for vegetables. Food Science and Nutrition. DOI: 10.1002/fsn3.758